शरीरातील प्राणशक्ति

आपल्या देहातील प्राणशक्तीला स्वयंनियंत्रित करण्याचे महत्व : आपला देह नित्य नियमाने एकुण ११ रुद्रवायुंकडुन स्वयंसंचलित होत असतो. या ११ रुद्रांमधे आध्यात्मिक जीवन आधारलेले एकुण ५ रुद्र आहेत त्यात प्राण, अपान, समान, व्यान व उदान यांचा समावेश होतो. या पाच रुद्रांपैकी योग साधनेच्या माध्यमातुन योगीजनांसाठी प्राण व अपान रुद्रांवर लक्ष केंद्रीत केले जाते. संसारीक माणसांनी फक्त प्राण रुद्रावर ध्यान दिले तरी चालेल. प्राण रुद्राच्या देहातील संक्रमणाला प्राणशक्ती असे म्हणतात. ही प्राणशक्ती अत्यंत ताकदवर व पवित्र असते. ह्या प्राणशक्तीच्या देहांतर्गत प्रवाहातुन आपण मानसिक, शारीरिक व आध्यात्मिक सुदृढतेवर सदैव स्थिर राहु शकतो. सर्व सामान्य माणुस व प्राणशक्ती वाहक साधकांमधे फार मोठा फरक अनुभवास येतो त्यात अनूक्रमे प्रगल्भ विचारसरणी, बिकट परिस्थितील संयमी आचरण, योग्य निर्णय घेण्याची क्षमता, न दिसणाऱ्या सभोवताली असणाऱ्या शक्तींशी प्रत्यक्ष संपर्क व अती गुढ, रहस्यमयी आत्मज्ञान ह्या सर्व गुणांचा प्रभाव समाजात संबंधित साधकांमधे दिसुन येतो. संसारीक गाढवांच्या जीवनातील दिशाहीन व संकुचित मनोवृत्तीला असे आत्मसंयमी साधक दयेच्या व कृपेच्याच नजरेने बघत असतात. जीवनात जर आपल्या सोबत मृत्यूनंतर काय येईल तर ते नाम व आत्मशक्ती ह्याची परीपुर्ण जाणीव साधकांना असल्यामुळे ते निश्चिंत व आनंदी असतात. आपण समाजाचे काही देणं लागतो या भावनेनेच ते संसारात राहुन दुःखी पिडीतांना यथाशक्ति मदत करतात. प्राणशक्तीचे आध्यात्मिक महत्व व फायदे : स्वयं त्राटक साधना स्वयं त्राटक साधना या आत्मविद्येत आपल्या प्राणशक्तीचे आपल्या देहात ४७ ठिकाणी वहन करण्याचे नियोजन असते. ही स्थाने डोक्यावरील शिखेपासुन ते तळ पायापर्यंत व्यापलेली आहेत. नाथांनी नाथ संप्रदायात विशिष्ट प्रकारचा भस्म संस्कार त्यांच्या ८४,००० अनुयायींना सांगितला. त्यात अनुक्रमे ४७ शक्तीस्थानांपैकी ३६ स्थानांवर भारलेले भस्मशृंगार पद्धतीचे ज्ञान करवुन दिले. त्यायोगे आध्यात्मिक साधनेत अथवा ईतर नामस्मरण सेवेत बाह्य व अंतर्गत विकृतीचा आपल्या चित्तावर घात होत नाही. संबंधित आध्यात्मिक आत्मसाधन निर्विघ्नतेने पार पाडले जाते. तपोबलात त्रुटीयुक्त काही शंका राहात नाही. प्राणशक्तीच्या स्वनियंत्रणाने आपण त्राटक साधनेच्या माध्यमातून सर्व दुःख परिहार करु शकतो. प्राणशक्तिच सबंध सृष्टीचे एकमात्र पालनात्मक शक्तीवलय आहे. दिवसकाळी भगवान सुर्य या प्राणशक्तीचे भारवहन संसारात करतात. सुर्यास्तानंतर याच प्राणशक्तीचा वहन ज्योतीस्वरुपात होत असते. त्यायोगे स्वयं त्राटक साधना आपली आत्मज्योत प्रकाश आपल्या बुद्धीपर्यंत पोहोचवणारी एकमेव विद्या साधना आहे. ही साधना आध्यात्मिक प्रगतीसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे त्यायोगे डोळस वृत्ती येण्यास बरीच मोठी मदत होते. आपल्या देहातील प्राणशक्ती वाढ होण्यासाठी तंत्र मंत्र व यंत्र मार्गात बरेच माध्यमी संयोजने व्यक्त केली आहेत.